Psikoloji Yazıları

Nisan 19, 2021 Ebeveynler ve Çocuklar

Sarsılmış Bebek Sendromu

Bebeklerin veya çocukların kollarından veya gövdelerinden tutarak şiddetli bir şekilde sarsılması sonucu gelişen sendroma ‘sarsılmış bebek sendromu’ denir. Doğumdan sonra ilk yıllarda kafatası büyüktür ve bebek sarsıldığında boyun kasları da yeterince gelişmediğinden beyin duvara çarpar gibi kafatasına çarpar. Çocuğun bu özelliklerinden dolayı, meydana gelen bir sarsmada beyni ciddi hasarlar görebilmektedir. Bu sarsmalar neticesinde kafa içi kanamalar meydana gelmekte, sinir sisteminde kopmalar oluşmakta, göz içi kanamalar ortaya çıkmakta, kemik kırıkları ve hatta ölüm oluşabilmektedir.

Neden olur?

Birinci neden ailelerin ya da bebeğe bakımından sorumlu kişilerin onu cezalandırma isteği, öfkeye hakim olamama ya da ağlamasını durdurma isteği gelir.

Özellikle iki yaş altı bebekler daha fazla risk altındadır.

Bebekler neden ağlar?

Ağlamak bebeklerin iletişim kurma yöntemidir. İlk ya da ikinci aylarını doldurana kadar gözyaşları olmadan ağlayan bebekler size aç, yorgun, hasta olduklarını; üşüdüklerini, altlarının temizlenmesi gerektiğini, aynı pozisyonda durmaktan rahatsız olduklarını ya da sadece fiziksel temas kurmak ve güvende hissetmek istediklerini anlatmak için ağlarlar. Bebekler ağlarken bir ihtiyacım var ve bunun giderilmesi gerekiyor derler aslında. Ve eğer bu ihtiyacı hızla bulup müdahale ederseniz ağlamaları kesilir.Bazı kişiler bebekleri ağlamaları için kendi kendine bırakmanız tavsiye etseler de temel güven duygusunun oluşabilmesi, bebeğin kendini değerli ve güvende hissedebilmesi için müdahale etmek ve kendi kendine geçmesini beklememek önemlidir. Zamanla bebeğin dilini, çözecek ve ağlama şeklinden bebeğin ihtiyacını anlayabilir olacaksınız. Ayrıca bebeklerin ilk 3 ayda günde 3-4 saat ağlamaları normal sayılır .Özellikle kolik durumu varsa bu süre daha da uzayabilir.

Bebek ağladığında ne yapmalı?

Bebeğinizin ilk ağlama sebebi açlık olabilir, eğer bunu düşünüyorsanız onu besleyin
Beslenmeden sonra ağlamaları kesilmediyse gaz çıkarmayı unutmuş olabilirsiniz, sancı şiddetli ağlama sebebidir

Altını kirletmiş olma ihtimali olabilir, bunu kontrol edin ve altını değiştirin

Ortam ısısını ve giysilerini kontrol edin ortam ısısı uygun değilse bebek uyumak için rahatlayamaz.

Her şeyi kontrol ettiniz ve hala ağlıyorsa ten teması kurun, hafif bir kundak yaparak anne karnındaki gibi sarmalandığını hissetmesini sağlayın.

Özellikle gaz sancısı çeken bebeklerde temiz havaya çıkartmak ve hafifçe kucakta sallayarak şarkı söylemek de işe yarayabilir.

Tüm çabanıza rağmen bebeğinizi susturamıyor ve bir sağlık sorunu olduğunu düşünüyorsanız doktorunuza başvurmalısınız. Daha önce pek ağlamayan bebekte ani başlayan ve uzun süren ağlamalar özellikle doktora başvurmayı gerektirir.

Çok yorgunluk ve uykusuzluk başlı başına bir gerginlik sebebidir. Bebeklerin ilk ayları zor bir dönemdir, özellikle çok ağlayan bir bebekleri varsa, ebeveynler, öncelikle en yakınlarından yardım istemelidir. Bebeklerini yarım saatliğine de olsa bırakabilmeli ve dinlenme ve kendilerine zaman ayırabilmelidir. Aile desteği imkanı yoksa ve bebek çok ağlıyorsa, anne ya da baba öfkesini kontrol edemiyorsa daha sakin eş hemen devreye girmelidir. Bu imkan da yoksa bebeği bir süre odasında beşiğinde bırakıp anne ya da baba öfkesi geçene kadar dinlenmelidir. Özellikle bu sırada ılık bir duş almak, arkadaşınızla konuşmak, aileden destek istemek önemlidir. Gerilimizi anlatabileceğiniz birinin olması oldukça etkilidir, komşunuzu çağırın, ne yaparsanız yapın ancak bebeği asla ama asla sarsmayın!

Nisan 19, 2021 Birey Genel Toplum

Teknoloji Psikolojimizi Nasıl Etkiliyor?

Teknoloji, Türk Dil Kurumu’nun 2005 basımlı sözlüğünde şöyle açıklanmıştır; bir sanayi dalı ile ilgili yapım yöntemlerini, kullanılan araç, gereç ve yöntemlerini kapsayan bilgi. İnsanın temel ihtiyaçlarını karşılamak için geliştirdiği aletler ve yöntemler kısa bir zaman önce büyük değişikliklere uğradı. İnsan her ne kadar uyum sağlama özelliği ile ortaya çıksada her yenilik homeostasis ( yaşam için en uygun koşulları sağlamak adına biyolojik sistemin kendini düzenleme süreci) oluşturma süreci demek. Ancak her yeni ürünün, insanlar tarafından benimsendiğini ,insan hayatında birebir uygulama alanı bulduğunu söyleyemeyiz.

Günümüzde kimse teknolojinin konfor sunduğunu inkar edemez. Ne kadar çok teknolojik ürün kullandığımızı bir düşünelim, bundan 30 yıl önce elektronik eşyalar ne kadar az kullanılıyordu, günümüzde ise elektrikler kesilince dünya durmuş gibi hissediyoruz.Yeni kitle iletişim araçları ile negatif etkiler de görülmeye başlanmıştır. Teknoloji nin gelişim amacı, biz insanlara zaman kazandırmak, işlerimiz kolaylaştırmak, bizi güvende hissettirmek diye düşünürüz, ancak ,tüm zamanımızı alan bilgisayar oyunları, sürekli telefonla konuşma, özellikle gençler arasında konuşmadan daha çok mesajlaşma ile vakit geçirilmesi, sosyal paylaşım sitelerinde paylaşımda bulunmaktan yüz yüze paylaşımın azalması noktasındayız. Neden bundan bir süre önce cep telefonu olarak adlandırdığımız bir ürün var olmamışken şu an onlarsız yapamıyoruz? ). Bunun cevabı çok kapsamlı. Özellikle endüstri toplumu olmak, çalışma saatlerinin uzunluğu, tüketimin üretimle paralel gidememesi .

Son dönemde ‘Disconnetivity Anxiety ‘ adlı bir durumdan bile bahsediliyor. Bu durumda kişi 7/24 bağlantıda olmak istiyor, olamadığında 1 )inkar ( bu bana olamaz!) 2 )kızgınlık ( bunun sorumlusu kimse ödetirim) 3)pazarlık aşaması ( eğer intenete tekrar bağlanırsam bir daha … yapmayacağıma söz) 4 Üzüntü ve en son 5) kabullenme ( belkide ara vermem iyi oldu) süreçlerini yaşıyormuş.

Maslow’ un ihtiyaçlar hiyerarşisinde, insanın belirli kategorilerdeki ihtiyaçlarını karşılamasıyla daha üst kategorideki ihtiyaçları karşılamasına yönelmesinden bahsedilir. İlk başamak fizyolojik ihtiyaçlardır ( yemek,su,boşaltım…v.b), bundan sonra güvenlik ihtiyacı gelir, daha sonra ait olma, sevgi,bağlılık ve daha sonra saygınlık( kendine ve başkalarına güven, başarı) ve en son kendini gerçekleştirme gereksinimi ( yaratıcılık, problem çözme,erdem…v.b). İlk iki basamaktan sonraki basamaklarda ilişkinin önemi oldukça büyüktür. İnsan doğduğu andan itibaren önce annesine bağımlı çocuklukta ailesi ile var olan ,ergenlikte arkadaşlarına bağlanan ve yetişkinlikte yine duygusal olarak bir yetişkine bağlanan bir yapıdadır. Doğduğumuz andan itibaren ilişki kaçınılmazdır, sosyal varlık olmanın gerçeği budur. Endüstri toplumu olmayla beraber ,çalışma şartları ve süresi, ekonomik koşullar, kendimize ait zamanının tüketim zamanı olarak yaşanması ilişkinin şeklini ve içeriğini değiştirmiştir. Daha az zaman var ancak yine bağ kurma ilişkide olma ihtiyacı da var. Jan Kotliar, bilgisayar ve internet gibi teknolojilerin modernliğin sıkıntıları olmadığını, aksine büyük sosyoekonomik güçlerin araçları olduğunu iddia etmektedir.Kotliar’a göre (1999), insanların topluma ve komşularına yabancılaşmaları ,bilgi ağları kurulmadan önce gerçekleşmiştir. Şehirleşme,sanayileşme ve televizyonun toplum üzerindekim etkileri bilgisayardan daha fecidir. Baran’a göre(1995) ise çocuklar kişisel bilgisayarlardan ilginç bir çok şeyi öğrenirken diğerleriyle nasıl ilişki kuracaklarını yani sosyalleşmeyi öğrenememektedirler.

İletişim teknolojilerinin gelişmesi ile sosyal rahatsızlıklar da görülmeye başlanmıştır. Örneğin telefonun aileyle, arkadaşlarla görüşmek için, iş yaşamında haberleşme için ve acil durumlarda yardım çağırmak için yararlı bir buluş olduğu bilinmektedir, ancak zamanla telefon kullanımın artmasıyla ziyaretler ve yüz yüze görüşmeler azalmıştır. Televizyonun toplum üzerindeki etkileri oldukça fazladır. İnsanlar bir süre sonra dışarıda çeşitli aktivitelere katılmak yerine evde kalıp televizyon seyretmeye yönelmiştir. Ancak internet kullanımı kadar, kısa zamanda büyüyen teknoloji ,insan tarihinde yok gibidir. Bütün dünyaya ulaşmak ve interaktif olmak bunu tetikler gibi görünmektedir. Tıpkı telefon ve televizyon gibi internetin de yan etkileri vardır. Özellikle sanal gerçeklik yaratmak, çocukların denetimsiz bilgilere erişmesi, bilgilerin çalınması, sanal hırsızlık v.b özellikle gerçek yaşamdaki zorluklardan kaçmak isteme kolay ve rahat sosyalleşme etkili görünmektedir. Bunlar ilk zamanlar anlaşılmasa bile 90’larda araştırmacılar bu konulara yönelmiştir. Amerika’da 2004 yılında yapılan bir çalışmaya göre internet kullanımı ile geleneksel iletişim araçlarının daha az kullanılmaya başlandığı görülmüştür (günde 3 saat internet, yarım saat TV izleme).

Kraut ve arkadaşlarının 1998’de yaptığı araştırmaya göre internet kullanımı yalnızlık ve depresyona sebep olmaktadır, ancak sonraları sadece internet kullanımın buna yol açmadığı ne kadar kullanıldığının önemli olduğu keşfedilmiştir. Süre uzadıkça depresyon ve yalnızlık artmaktadır. İnternetin dengeli kullanımının önemi vurgulanmaktadır. 2001 yılında Amerika’da yapılan bir çalışmada gelişmiş bir benliği olan kişilerin ( self efficacy) internet kullanımında daha az depresyon ve yalnızlık yaşadıkları bulunmuştur. Buradan da görüleceği gibi çocuklar ve gençlerin gelişme çağında olmasından dolayı kontrollü ve aile ile birlikte kullanımı önem taşımaktadır. Bu çağda yeniliklere oldukça kolay adapte olan bu gurubu teknolojiden tamamen mahrum bırakmak düşünülemez bu sebeple ailelerin internet kullanımını öğrenmeleri önem kazanmaktadır. Amerika’da üniversite öğrencileri arasında 1997 de yapılan bir çalışmada ise internet kullanıcıları internetle beraber aile ve arkadaşları ile daha fazla görüştüklerini belirtmişlerdir. Bu çalışmayı 2004 deki başka bir çalışma doğrular gibidir. Bu çalışmada ise internet kullanıcılarının %20 ‘sinin yeni arkadaşlıklar kurduğu, %80 ‘inin daha önceki arkadaşları ve ailesi ile görüştükleri belirlenmiştir.

Türkiye istatistik kurumu bilgilerine göre (2001),Türkiye’de internete erişim imkanı olan hane oranı %42, 9 ‘a yükselmiştir. Son üç ay için de bireylerin yaş grubuna göre internet kullanımına bakıldığında 16-24 yaş arası grubun % 65,8 ile önde geldiği görülmektedir. Yine son üç ay içerisinde 16-74 yaş arası çevirim içi haber, dergi, gazete okuma amaçlı kullanımı % 72,2 , sağlıkla ilgili bilgi arama %54,1 ve internet üzerindeki gruplara katılma %50,8 ile en çok kullanım amacı olarak görülmektedir. Avusturalya’da yapılan bir çalışmada (2000) 5-14 yaş aralığındaki 2000 çocuğun %95 ‘inin okulda ve okul dışında bilgisayar kullandığı bildirilmiştir. 2001 deki bir çalışma bilgisayar kullanımının, motivasyon, eleştirel düşünme, yazı yazma , matematiği öğrenmenin bilgisayarda oyun oynamayla artarak yer değiştirdiğini belirtmiştir. Yapılan bir çalışmada (2002), yetişkin kullanıcılarının %50’si kas dokusu ve iskelet sistemi ile ilgili rahatsızlıklar bildirmişlerdir, yine aynı tarihte başka bir çalışmaya göre günde iki saatten fazla bilgisayar kullanımı kas ve iskelet sistemi bozukluklarının artmasında etkili olduğunu bildirmiştir. Amerika’daki bir çalışmada (2003) gençlerin internet kullanımı sırasında sadece %38’inin ebeveyninin bağlantı aktivitesini izlediklerini belirtmiştir. Burada gençler, yetişkinlerin kaba ve zararlı iletişimine maruz kalabilmektedirler , gençleri agresyondan korumak adına yetişkinlerin aktivitelerini izlemeleri önem kazanmaktadır. Amerikan Pediatri Komitesi 1999 yılında çocukları medyanın zararlarından koruma amaçlı bir kılavuz yayınlamıştır. Buna göre 2 yaş altı çocuklara televizyonun yasaklanması, çocukların odasına aktivitelerini incelemek amaçlı kayıt cihazı yerleştirilmesi, televizyonun bekleme odası gibi bir yere yerleştirilmesi ve eğitici metaryallerin sağlanmasını ve okumanın sağlanmasını önermişlerdir.

Her teknolojik ürünün yararı olduğu gibi zararları da vardır, çalışmalar ilerledikçe farklı sonuçlar çıkmaya devam edecektir. Ancak düşünmemiz gereken en önemli nokta teknolojiyi kullanırken ondan yararlanmak mı yoksa onu hayatımızın merkezi haline getirip diğer özelliklerimizden ve aktivitelerimizden uzaklaşmak mı? Kullandığınız nesneler sizi kullanmaya başladığı noktada problemlerin de başlaması kaçınılmazdır.

Nisan 19, 2021 Birey Genel Toplum

Empati

Empati yani eş duyum, hissedebilme, anlayabilme anlamında kullanılmaktadır. Çok yakın ya da çok uzak olmak empatiyi zorlaştırabilir. İçe alma ve reddetme durumlarında empatik süreçte olunamaz. Bu kızgınlığı ve hesaplaşmayı arttırabilir. Empati objektif bir farkında oluştur. Diğer kişinin duyguları hissedişleri üzerinde hissedişe sahip olmadır. Burada bir başkası için hissediş vardır.

Dinleme empatinin en önemli kuralıdır, dinlemek ve anlamak ya da anlamaya çalışmak ve hissetmek. Ancak daha ötesi empati gibi algılansa da değildir. Daha ötesi başkalarına müdahale etme, kontrol etme, kendi doğrusunu empoze etme gibi durumlardır. Bu durumların ise empati ile yakından uzaktan ilişkisi yoktur. Bu manipülasyon halini almıştır. Mükemmeliyetçi kişilikte en çok bu görülür. Başkalarına yardım ettiğini düşünürler ancak empati yardım yönlendirme içermez aslında.

Başkalarına empati yaptığını düşünen ancak aslında kendinden çok başkalarını düşünen ve ön planda tutan kendi isteklerini gizleyip saklayıp hep uyum adına kendilerini feda eden kişiler vardır. Bu empatik olmak değildir. Onların derdini dert edinen ve çözümler bulmaya çalışan aslında kendi sorumluluğunu az alıp başkalarına karşı çok sorumlu hisseden yapılar, en çok kendine güven duygusu ile problemi olan kişilerdir.

Doğuştan gelen bir özellik olduğu düşünülür, geliştirilebilir veya yok olabilir. Kişi empati yapamıyorsa sosyal ilişkilerde başarısız olma ihtimali yüksektir. Aynı zamanda kendini karşısındakinin yerine koyamama durumu anti sosyal kişiliklerde, borderline ve narsisistik kişiliklerde vardır. Bu kişilikler sadece kendini ve kendi yararlarını düşünür, başkalarının duygularını anlama gibi bir yetileri yoktur.

Empati kendimizi ve başkalarını anlamamıza yarar. Böylece sınırlar belli olur ve empati arttıkça toplumsal huzur artar.

Nisan 19, 2021 Ebeveynler ve Çocuklar

Çalışan Anne ve Çocuk İlişkisi

Çocukların kendini güvende hissetmesi için güvenli bir bağlanma geliştirmeleri oldukça önemlidir. Diğer yandan bir çocuğun annesinden ayrılmayı öğrenmesi bağımsız bir birey olması açısından gereklidir.

Bebek doğumdan itibaren anneyle benlik ve ortam olarak iç içedir.Bu ortak yaşam bebeğe güven verir ve ayrılıklara kolay katlanabilmesine de yardımcı olur. Çocuk ilk adımlarını atmaya başladığında yavaş yavaş anneden ayrılmaya adım atmış olur. Böylece dış dünyayı da keşfetme başlar . Kendini güvende hisseden çocuk yeni şeyler keşfetmekten hoşlanır.Çocuk git gide annesinin kollarında olmaya daha az ihtiyaç duyar.

Küçük çocuklar için güvende hissetmek çok önemlidir. Bu nedenle annelerin çocuklara birkaç saat birkaç gün bir yerlere gidebileceklerini ancak daima döneceklerini belirtmeleri gerekir. Çalışmaya başlamadan önce birkaç saat çocuktan ayrılmalar deneme yapmanızı sağlar. Ya da küçük oyunlar deneme yapmanıza yardımcı olur; sen biraz odanda oyna biraz sonra seni görmeye geleceğim gibi. İnsanın hayatında yaşayacağı ayrılıklar gelişim süreci için gereklidir.

Çocuk anne yokluğunda bir oyuncağa, battaniyeye bağlanabilir. Bu süreçte bu nesne anne-bebek dış dünya arasında bağlantı sağlar.anne babasının geri döneceğinden emin olduğunda oyuncağından vazgeçer.

Çocuk dili öğrendiğinde aileyi tanımlamak için semboller ve kelimeler kullanır. Böylece somut olarak aileyi görmesine gerek olmaz çünkü aile artık içselleşmiştir.

Çocuğa yaşı kaç olursa olsun annesinin işe gideceği ve döneceği belirtilmelidir. Çocuk hoşça kal demek istemiyorsa zorlanmalı savunma mekanizmalarına hemen müdahale edilmemelidir.

Nisan 18, 2021 Aile ve Çift Genel

Çiftlerin Ayrı Tatil Yapması

Ayrı ayrı tatil yapmak bir ilişkiyi nasıl etkiler?

İlişki belli bir yakınlığı gerektirir ve kişilerin rahat ettiği bir mesafe aralığı ilişkinin en başlarında bilinçli ya da bilinçsiz belirlenir. Bu mesafe aralığında kişilerden bazen biri daha yakın olmak ister, diğerine bu yakınlık boğucu, bastırıcı, sıkıştırıcı gelebilir. Ancak çiftler birbirlerinin sınırlarına anlayış gösterip ihtiyaçların nasıl olduğuna bakabilirlerse yakınlık/uzaklık konularında daha az çatışırlar ya da çatışmaya gerek kalmaz. Bu noktada şunu belirtmek gerekir iyi, keyifli ilişkiler eşlerin daha fazla birlikte olma güdüsünü tetikler. Ayrı ayrı tatil yapmak iyi bir ilişkiyi etkilemez, ‘etkilenmiş’ olan ilişkideki bireyler ayrı tatil yapmayı tercih ediyor olabilirler.

Konu ile ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar?

Her insanın kendisi ile geçireceği zamana ihtiyacı vardır, bunun yanında partneri, arkadaşları, aile bireyleri ile paylaşacağı zamanlar da vardır. Çiftler ilgi alanlarına ve hobilerine vakit ayırabilecek zamanı birbirlerine tanımalıdırlar. Partnerin başka bir şey ile ilgilenmesi sizinle ilgilenmediği anlamında işlem görmemelidir. Bu düşünülüyor ve hissediliyorsa ilişkinin içeriğine ve niteliğine bakmak gerekir.İlişkide, çok fazla bireysel ve ayrıksı durmak ile çok fazla bağımlı olmak uçlarında olmamak en makbul olanıdır diyebiliriz.

Avantaj ve dezavantajları?

Karşılıklı güven duygusu ve iyi hissedişin olduğu bir ilişki de yalnız tatile gitmenin avantajı ve dezavantajı olmaz . İlişkide kişilerin couple oluşa dair mesafelerinde uzaklık varsa, ayrı ayrı tatil ilişkiden çıkışı kolaylaştırır. Ancak ortak amaç dahilinde kişilerin soluk alma ihtiyacına olumlu şekilde hizmet edebilir.

Nisan 18, 2021 Aile ve Çift Genel

Aldatma ve Psikoloji

Yakınlık ve cinsellik bir ilişkinin kalitesini belirler. Bu iki kavram ilişkinin aynası gibidir. Dünya üzerinde evliliklerin ortalama süresi 15 yıl kadardır ve ilk 3 yıl boşanmalar daha çok görülür. Aldatmak bir boşanma sebebi olarak görülebilir, ancak aldatma boşanmayı gerektirmez. Boşanma evli olmak gibi bir durumdur, bu durumda ilişkinin şekli, kalitesi ve ilişkinin bağlamı aldatmayla ilişkinin bitip bitmeyeceğini belirler. Hatta bazı kriz dönemleri ilişkinin pozitif yönde tırmanması için bir fırsat olabilir.

Aldatma bazen kadının görmezden geldiği, inkar ettiği bir durum olabiliyor. Özellikle bizimki gibi kapalı toplumlarda, kadın eşinin bu davranışına, düzenini bozmamak, boşanmış kadın olmamak, yenilgi gibi yaşayıp kabul etmemek, toplumdaki statüsünü değiştirmek istememek, ekonomik sıkıntılar, yeni bir yaşam kurmaktan korkmak gibi sebeplerden bildiği halde herhangi bir tepki vermeyebiliyor. Bununla beraber toplumdaki her erkek aldatır, elinin kiridir, gibi genel kabuller ve ya erkek aldatıyorsa eşinin eksikliğindendir gibi inanışlar bu durumun sorgulanmasını bile etkiliyor. Aslında bu tutum var olan ilişkideki sorunların çözümlenmesi ve yeni bir hatta geçme, problem çözme gibi davranışları da engellemiş oluyor.

Aldatma, daha çok var olan ilişkideki çatışmaların çözümlenmemesi, eşle ilişkide mutlu olamama, yaşanılan anksiyetenin üçgenleşme yoluyla çözümlenmeye çalışılması gibi ana sebepten, ya da eşlerden birinin bireyselleşme, kendine alan yaratma, özgür hissetme, değişim gibi isteklerini ilişki içinde yapamayıp eşten uzaklaşarak isteklerini gerçekleştirme yoluna gitmesi sebeplerinden olabiliyor. Bunların dışında kendine güven eksikliği, çeşitli psikiyatrik rahatsızlıklar, kişilik bozuklukları da sebeplerden bir kaçıdır.

‘Aldatılan kişi’, durumu kişiselleştirdiğinde; eşinin kendisini yıpratmak, kendisinden öç almak, kendisini beğenmemek gibi sebepler üretebiliyor. Bu düşünceler ve inanışlar ‘aldatılan kişi’ yi suçluluk ve öfke duygularının artmasıyla daha da olumsuz etkileyebiliyor. Aldatma kişinin yaptığı ve kişinin kendisine ait bir eylemdir, bir yerde tercih olabilir. Belli bir sadakat kontratını bir ve ya birçok sebeple ihlal etmektir.

Aldatma durumu ortaya çıktıktan sonra sonuçları ilişkinin dinamiklerine göre şekillenir. Bazı ilişkilerin tek bitme şekli bu olabilirken, bazı ilişkiler için bu kriz durumu ilişkiye odaklanma, sorunlardan kaçmayı bırakma ve yeniden ilişkiden beklentileri netleştirme, ilişkiyi besleme sebebi olabilir.

Nisan 18, 2021 Birey Toplum

Sosyal Fobi

Sosyal fobi, sosyal ortamlarda ,özellikle performans gerektiren durumlarda kişinin aşağılanıp utandırılacağı korkusunu duyması durumudur.Daha hafif durumlar kişinin korku uyandıran ortamdan uzaklaşmasıdır. Daha ağır vakalarda ise sosyal yalnızlık ve izolasyon görülür. Bu durum kişilik özelliği gibi algılanmaktadır ancak yaygın anksiyete bozukluğunun bir formudur. Başkalarının önünde gülünç duruma düşme sosyal fobisi olan kişilerin en temel korkusudur.

Başlama yaşı nedir?

Çocuklukta da sosyal fobi gelişebilir ancak burada tanı koyarken çocuğun yaşına uygun toplumsal ilişkilerinde anksiyetenin varlığı önemlidir.Sosyal fobinin başlama yaşı 10 yaşın altındadır. Ayrıca sadece yetişkinlerle iletişimde değil kendi yaşıtları ile ilişkide de ortaya çıkmalıdır. Çocuklarda anksiyete ağlama,huysuzluk gösterme,donakalma ya da tanıdık olmayan toplumsal durumlardan uzak durma olarak dışa vurulabilir. Önemli bir diğer kriterde kaçınma davranışının olmasıdır.
Bu sorunun çocukta başlamasının altında yatan sebepler neler olabilir?

Kendler’e göre 1/3 genetik faktörler,2/3 çevresel faktörler etkilidir. Bebekte yabancılara karşı korku 4-9 aylar civarında başlar 2 yaşa doğru son bulur. Bu beklenen bir süreçtir. Eğer utangaçlık ve çekingenlik durumu çocuğun günlük yaşantısını etkiliyor, yapması gereken davranışları yapmasını engelliyor, arkadaşları ile iletişimden uzaklaştırıyor, kaçınma davranışı gelişimini sekteye uğratacak düzeye geliyorsa sosyal fobiden bahsetmek uygun olmaktadır. Çocukların rol modeli öncelikle anne ve babasıdır. Anne ve baba da utangaçlık durumu varsa çocuk da ilişki kurma şeklini aile vasıtasıyla edindiğinden utangaç şekilde davranma ihtimali artar. Yani aile sisteminden bunu öğrenmiş olur. Özellikle 0-1 yaş döneminde ebeveyni ile sağlıklı bağlılık paterni oluşmamış çocuklarda utangaçlık daha sık görülebilir. 1-3 yaş arası özerklik dönemidir, bu dönemde çocuğa iktidar hazzı verilmezse çocuk bağımlı bir yapı geliştirebilir ve pasif, fazla uyumlu ve özerk olmayan bir yapı oluşabilir. Özellikle 3-6 yaş arası merak ve girişimcilik dönemidir. Bu dönemde çocuk eleştirilir ve bastırılırsa utanç duygusu gelişir. Özellikle ilk yıllarda sosyal ortama fazla alıştırılmayan çocuklarda diğer insanlarla iletişime geçişte problemler yaşanabilir. 6-12 yaş sosyalleşme dönemidir. Okul çağı ile rollere uyum da söz konusu olur. Özellikle çocuğun ebeveyn,arkadaşlar,öğretmen tarafından olumsuz şekilde eleştirilmesi, kendi özelliklerinden fazla beklenti sahibi olunması başarı ve başarısızlığın fazla ön plana çıkarılması çocukta performans göstereceği zaman beğenilmeme endişesi yaratabilir. En önemli nokta ebeveynin ,çocuğa hiçbir dönemde soğuk ve reddedici davranmamasıdır. Bu tip davranışlar sosyal korkulara ve kaçınmaya sebep olabilir.

Genetik etkisi var mı?

Yapılan aile ve ikiz çalışmalarında tek yumurta ikizlerinde çift yumurta ikizlerine göre daha anlamlı olarak sosyal fobi saptanmıştır.

Fizyolojik sebepleri nelerdir?

Bu hastalarda korkulan duruma verdikleri abartılı otonomik yanıt dışında santral ya da periferik farklılık yoktur. Sosyal fobinin fizikobiyolojik farkları henüz bilinmemektedir.

Belirtileri nelerdir?

Korku uyandıran uyaranlarla karşılaşan çocuklar yaşadıkları sıkıntıyı tam olarak adlandıramayabilirler. Bu nedenle çeşitli dışavurumlarla sıkıntı yaşadıklarını bizlere hissettirirler. Anksiyete, ağlama, huzursuzluk gösterme, donakalma, anneye, babaya ya da güven duydukları herhangi birine sıkıca sarılma çocukların gösterdiği davranışlardan bazılarıdır. Herhangi bir hastalıktan, medikal ilacın yan etkilerinden şüphelenmediğiniz ve şikayetlerin 6 aydan fazla sürdüğü durumlarda çocuğunuzun sosyal fobi yaşıyor olabileceğini göz önünde bulundurmak gerekir. Fizyolojik belirtiler ise; kalp atım hızının artması, solunumun hızlanması,ellerde titreme,terleme,kızarma, mide bulantısı, uykuya dalış süresinin uzaması olabilir.

Tedavisi nasıldır, ilaç gerektirir mi?

Sosyal fobinin etkili farmakolojik ve psikolojik tedavisi vardır. Tedavi şekli kararlaştırılırken hastanın kişisel özellikleri dikkate alınır. Hasta korktuğu sosyal aktiviteleri yapması için cesaretlendirilir ,maruz bırakma terapisi uygulanabilir. Çocuklarda oyun ile beraber konu üzerinde hakimiyet kazandırılmaya çalışılır. Anne ve babaya davranış özellikleri tavsiyeleri verilir.

Sosyal fobi ile doğan sorunlar nelerdir?

Sosyal fobi yaşayan hastaların bununla birlikte başka bir takım rahatsızlıklar göstermeleri mümkündür. Herhangi bir nesne ya da obje fobisi, panik atak, obsesif kompulsif bozukluk, agorafobi,major depresyon, aşırı alkol ya da madde kullanımı ve bağımlılık bunlardan bazılarıdır. Sosyal fobisi olan kişilerde kekemelik görülebilir, ayrıca kekemelikle beraber sosyal fobi pekişir ve kısır döngü oluşma ihtimali vardır.

Ebeveynler de çocuklarında sosyal fobi oluşmasına neden olur mu? Onlara ne gibi önerilerde bulunulabilir?

Sosyal fobi 10 yaşın altında başlar. Sosyal fobinin temeli çocukluk yıllarına dayanır diyebiliriz.Özellikle 1-3 yaş arası çocuğun özerklik dönemidir. Bu dönemde çocuklar bağımsızlık ihtiyacı duyarlar, kendi kendilerine bir şeyleri başarabilme ve bunu ebeveynlerine de gösterme davranışları sergilerler. Bu dönemde cezalandırılan, onaylanmayan, aşırı derecede korunan ve baskı ile yetişen çocuklarda özerklik duygusu yerine utanç duygusu gelişir. Bu duygu tekrarlarla yerleştikçe bir kişilik özelliği halini alabilir. Utanç duygusu ile hareket eden çocuk hakkını arayamaz, bunu yapamadığı noktada da suçluluk duygusu gelişir. 1-3 yaş arası çocuklara cezalandırıcı veya aşırı koruyucu şekilde davranmamak önemlidir. Özellikle çocuğun potansiyeline ve isteklerine göre hareket etmek, güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde nesnelerle oynamasına müsaade etmek, kendini ve özerkliğini oluşturabilmesi adına çocuğa gerekli saygıyı göstermek önemlidir.

Çekingenlik veya utangaçlığı sosyal fobi olarak adlandırabilir miyiz, arasındaki fark nedir?

Utangaçlık ve çekingenliğin bir kısmı öğrenilen özelliktedir bir kısmı da genetik özelliktedir. Yani, çocuğun aile çevresi ve kültürel normlar diğer çevrelere göre kişinin daha utangaç görülmesine yol açabilir. Ya da çekingen olma toplumda onaylanan beğenilen bir davranış tarzı olabilir. Kültür bu davranışı etkiler niteliktedir. Aynı zamanda anne ve babanın da utangaç olması çocuğu bu davranış tarzına yöneltebilir. Utangaç ve çekingen çocuklar sosyal paylaşım göstermeleri gereken durumda rahat olamazlar, ancak sosyal fobik olan çocuklar bu durumlardan kaçınmayı, böyle bir durumla karşılaşmayı engellemeyi tercih ederler. Sosyal fobik olan çocuklar sosyal hayatlarında yaşadıkları bu engellemelerden dolayı günlük hayatta oldukça sıkıntı yaşayabilirler. Utangaç ve çekingen çocukların günlük hayatları ve işlevsellikleri sosyal fobik çocuklar gibi anlamlı şekilde etkilenmez. Ayrıca utangaç ve çekingen olan çocuklar daha çok yetişkinlerle ilişkilerinde bu özelliklerini daha çok belli ederler. Sosyal fobik çocuk ise kendi akranlarıyla olan ilişkilerinde de kaçıngan davranırlar.

Sosyal fobi okul dönemindeki çocuğu ve okul başarısını nasıl etkiler?

Utangaçlık duygusu çocuğun hareketlerini kısıtlar.Cezalandırılma korkusu yaşayan çocuk öğrenmeye araştırmaya,keşfetmeye yönelmez. Sunulanları kabul eder, yeni deneyimler ve başlangıçlar konusunda tedirgin olur. Bu şekilde yaşayan çocuk girişimci ve bağımsız hareket edemez. Çocuk sürekli denetlendiğini, kontrol edildiğini düşündüğünden ve ya cezalandıralacağını,aşağılanacağını düşündüğünden haraketsiz bir yapıya bürünebilir ve başkalarının ne düşüneceğine odaklandığından yaptığı faaliyete gerektiği gibi odaklanamaz. Sosyal fobisi olan çocuk bildiği halde öğretmeninin sorduğu soruya cevap veremez, sınıfta yüksek sesle bir şey okumadan kaçınır, bir tartışmada kendi fikrini belirtemez, yetişkinlerle konuşurken oldukça zorlanır, tahtaya yazı yazma ve ya problem çözme gibi faaliyetlerde zorlanır, sınavlarda çalıştığı ve konuya hakim olduğu halde heyecanlanır ve performansından düşük not alabilir, diğer çocuklarla oyun oynama ve beraber faaliyette bulunmada zorlanır, tuvaletleri kullanmada sıkıntı çekebilir, başkalarının önünde yemek yemekten çekinebilir, fotoğraf çektirme konusunda isteksiz olabilir, telefonda bile zorlandığı için konuşmayı istemeyebilir. Özellikle konuyu anlamadığında öğretmenine sormaktan veya arkadaşından yardım istemekten çekinir, Konuşurken fazla göz kontağı kurmayabilirler. Sanatsal ve ya sportif bir faaliyete katılmayı red edebilirler. Bütün bu kaçınma davranışları var olan potansiyellerinden düşük değerlendirilmelerine sebep olabilir.

Özgül Fobi

Özgül fobi, kişinin belirli objeler veya durumlar karşısında bunların zararsız olduğunu bilmesine rağmen korku duymasıdır. Kişi fobiye yol açan uyaran ile her karşılaşmasında düzenli olarak yoğun bir korku hisseder. Özgül fobilerin içinde başlıca hayvanlar,yükseklik,fırtına karanlık,kapalı mekanlar,uçak ,diş hekimi, veya kan görme yer alabilir. Fobiye yol açan uyaran ortada yoksa genellikle korku ortaya çıkmaz . Bu yüzden dir ki fobiye yol açan uyarandan kaçınma davranışı görülür.

Neden

Belirli bir takım çocukluk çağı fobileri normal gelişimin bir parçası olarak görülür. Kognitif gelişim ilerledikçe çocuk önce anneden ayrı kaldığında ve ya yabancılarla karşılaştığında sonraları ise sosyal durumlardan korkmaktadır.Tüm bunlar koruyucu tepkiler olarak değerlendirilmelidir.

Freud fobilerin uyaranlardan değil,bastırma yolu ile bilinç dışına itilmiş ve yer değiştirme yoluyla fobik objelere yüklenmiş gizli anksiyete kayanaklarına bağlı olduğunu belirtir. Çocuklar model alma yolu ile başkasının korktuğu objelerden korkabilirler.

Görülme sıklığı

Kızların erkeklere oranla daha fazla korkulara sahip oldukları saptanmıştır. Fobilerin yaygınlığı %3-%7 arasında değişir. Yetişkinlerde en az 6 ay süreli basit fobilerin yaygınlığı %4-%7 arasındadır.

Tedavi

En önemli yöntem motivasyondur.Motive olmuş bireyi, güvenli bir çevrede korkuya yol açan uyarana veya duruma gittikçe artan bir dozda maruz kalma konusunda cesaretlendirmek bile tedavi için yeterli olabilmektedir.

Panik bozukluğu

Bu bozukluğun temel özelliği nefes alma güçlüğü,çarpıntı ,baş dönmesi gibi bedensel belirtiler ile karakterize ani korku dönemleri şeklinde ortaya çıkan yineleyici ve beklenmeyen panik ataklarıdır. Panik ataklarında sempatik ve parasempatik uyarılmaya ait bedensel belirtiler birkaç dakika içinde hızla ortaya çıkarak kişiye genellikle ölüm korkusu yaşatmaktadır.

Neden

Biyolojik faktörler kısa bir süredir ilgi çekse de çevresel faktörlerin önemli olduğu görülmüştür. Çogul model kişilik gelişiminde genetik olarak geçen bağımlılık,utangaçlık ve risk almaktan kaçınan bir yapının varlığını kabul eder. Anne baba arasındaki ilişkiler, ebeveyn davranışları,emosyonel bağımlılık panik bozukluğun çıkmasında etken olabilir. Aynı zamanda taklit etme de etkili olabilir.

Görülme sıklığı

Panik bozukluk 15-24 yaşları arasında daha sık görülür. İkiz çalışmalar genetik faktörlerin panik bozuklukta önemli rol oynadığını göstermiştir.Yaşam boyu panik atak görülme olasılığı %2 olarak saptanmıştır. Ebeveyn ölümüyle hem panik atak hem de agorafobi arasında bağlantı olduğu bulunmuştur.

Tedavi

Farmakolojik tedavi ve terapi ile panik atak ortadan kaldırılabilir.

Agorafobi

Yalnız başına kalmaktan,yalnız sokağa çıkmaktan,kalabalık yerlere girmekten korkmaya verilen isimdir.Panik bozukluğuna bağlı olmayan agorafobi nadirdir. Çoğu agorafobinin temelinde panik nöbetleri geçirme korkusu yatar.

Neden

Fobilerin temelindeki nedenler geçerlidir.

Görülme sıklığı

Agorafobi kadınlarda daha sıktır. Genellikle panik bozuklukla beraber görülür.

Tedavi

Farmakolojik tedavi ve terapi etkilidir.

Nisan 18, 2021 Aile ve Çift Ebeveynler ve Çocuklar Genel Toplum

Çocuğu ve Aileyi Ameliyata Hazırlamak

Ameliyat olacak çocuk sürece nasıl hazırlanır? Anne- babalara öneriler:

Ne zaman söylemeliyim?

3 yaşa kadar çocuklara, ameliyat olacağının söylenmesi mümkün olduğunca geciktirilmelidir. Örneğin ameliyattan bir gün önce durumun anlatılması süreçle ilgili endişesini azaltabilir. 5 yaşın altındaki çocuklara uzun ve ayrıntılı şekilde anlatmanıza gerek yoktur. Bu yeni durumu basit kelimelerle anlatmanız tavsiye edilir.
5-8 yaş arası çocukların çoğu onlara söylediğiniz şeylerin sonuçlarını düşünebilirler. Size konu ile ilgili soru sorabilirler. Anlayabilecekleri şekilde somut bir dille bir hafta önceden, kısa, net anlatılması uygundur.
9-12 yaş ve üzeri yaşlarda çocukları korkutmamak adına, çok ayrıntılı olmamak kaydıyla durum anlatılabilir.

Nasıl anlatmalıyım?

Hastaneye yatmadan önce çocuğun duruma hazırlanması oldukça önemlidir. Bu hazırlanma aşamasında yetişkinlere önemli görevler düşmektedir. Çocuk iyi şekilde hazırlanırsa olumsuzluklar ya da travmadan etkilenişi hafif olacaktır. Eğer çocuk bu duruma hazırlanmazsa çeşitli duygusal ve davranışsal problemler ortaya çıkabilir. Bunların en belirginleri aşırı endişe, panik, öfke, depresyon, ağlama nöbetleri, uyku ve beslenme bozukluklarıdır.

Öncelikle ebeveyn olarak çocuğa durumu anlatabilmek için hastalık ve ameliyat ile ilgili doktorunuzdan bilgi alın. Kafanıza takılan her şeyi doktorunuza sorabilirsiniz. Ameliyat gerekli mi? Niçin gerekli olmazsa ne gibi problemlerle karşılaşırsınız, ameliyat süreci nasıl olacak ,ne kadar sürecek , anlamak için faydalanabileceğimiz görsel materyaller var mı? Ameliyat sonrası bakım nasıl olacak? Ameliyat sonrası ağrı, acı durumu nasıl olacak? Çocuğun kısıtlılıkları neler olacak, hastanede ne kadar süre kalınacak, ne kadar süre sonra beklediğimiz iyileşme gerçekleşecek? …v.b. Bu bilgileri almak ebeveyn olarak sizin de konuya hakimiyetinizi arttırarak endişe seviyenizi düşürmenize yarayacaktır. Ebeveynin özellikle annelerin endişe düzeyi çocuğu doğrudan etkilemektedir. Anne güvenli, kararlı ve az endişeli olursa çocukta aynı duyguları paylaşacaktır.
Anne-baba ve yakın aile bireyleri ve çocuk mümkün olursa kalacağı odayı, bulunduğu katı tanımalı, küçük bir hastane turu yapılmalıdır. Ayrıca çocuğa hekimleri, kendisi ile ilgilenecek sağlık personelini önceden tanıştırmak, çocuğun güven duygusunu artırmaya yarayabilmektedir.
Çocuğun sevdiği oyuncakları, kitapları, keyif aldığı materyalleri, sevdiği baskılı nevresim takımını, önceden hazırlamak ve hastane odasına yerleştirmek kendisini daha rahat hissetmesine rutinin fazla bozulmamasına hizmet edebilir. Gece uyurken alışık olduğu rutin mümkün mertebe tekrar edilmeli, uyurken yanında bulundurduğu oyuncak varsa hastane odasına getirilmelidir.
Aile çocuğun sorduğu soruları bilgisi dahilinde yanıtlamalı, ayrıntıya girmeden çocuğa uygun bir dille anlatılmalıdır. Sorunun cevabı bilinmiyorsa, ebeveyn ‘ben de bilmiyorum ancak doktoruna soracağım ‘diyebilmelidir. Yanlış bilgi vermek çocuğu yanlış beklentilere yöneltebilir.
Özellikle ağrı, acı ile ilgili çocuğa ‘hiç acımayacak, hiç ağrın olmayacak’ yerine

‘biraz ağrın olabilir, ancak geçici bir ağrı ve 3 ay sonra,15 gün sonra, daha küçükler için 5 kez gece uyuyup uyandıktan sonra daha rahat olacaksın’ denilebilir. Hastalığın ve ameliyatın durumuna göre; yemek yiyebileceksin, daha hızlı koşabileceksin, basket oynarken eskisi gibi yorulmayacaksın,oturunca ayakların tam olarak yere değecek ve ya saçlarını istediğin gibi toplayabileceğiz gibi ileriye dönük olumlu cümleler tercih etmek çocuğu rahatlatabilir.

Çocuğa hastane ortamının önceden anlatılması, nelerle karşılaşacağının belirtilmesi, hastane ile ilgili hikaye kitaplarından yararlanılması, tıbbı materyallerden oluşmuş oyuncak setlerinden yararlanılması tavsiye edilir.
Ameliyattan sonra kullanılacak özel bir cihaz varsa görsel olarak çocuğa bunun önceden tanıtılması alışması için zaman tanınması önemlidir.
Hastane ortamında çocukla oyun oynamanın ihmal edilmemesi gerekir, çocuklar oyunu severler ve keyif aldıkları oyunları hastane odasında devam ettirmek gerekir
4 yaşa kadar olan çocukları hastanede yetişkin olmadan bırakmamak uygundur. Çocuklar hastanede yalnız kalacaklarından korkabilirler, bu yüzden çocuğa işlemler sırasında ve sonrasında yanında olunacağı bilgisi sıkça verilmelidir.
Çocuklar 0-6 yaş arası benmerkezci olduklarından, etraflarındaki olayları kendileri ile bağlantılıymış gibi algılayabilirler. Özellikle ameliyattan sonra ağrı ve acı çektiklerinde kendisine yaptığı bir şeyden dolayı ceza veriliyormuş hissine kapılabilirler. Bu konu çocuğa tekrar tekrar açıklanmalıdır. Bu durumun kendisinin yaptığı bir şey ile ilgili olmadığı, kendisinin gibi başka çocukların da iyileşmek için ameliyat olduğunu, yetişkinlerin de ameliyat olduğunu belirtmelidir.
Çocuklara kendilerinin suçlu olduğuna dair yorumlar asla yapılmamalıdır.
Hastanede bulunduğu süre içinde çocuk öfkeli, küskün, ve ya sessiz olabilir. Bu çocuğun stresle baş etmek için kullandığı bir savunma mekanizmasıdır. Bu savunma mekanizmasına dokunmamak her zaman ki gibi anlayışlı olmak ve çocuğu anlamaya çalışmak önemlidir.
Çocuğun korkularını, öfkesini yani duygularını ifade etmesine olanak sağlamak, cesaretlendirmek, onun bakış açısını ve ne yaşadığını hissetmeye çalışmak önemlidir.
Çocuklar Ameliyat, hastaneye yatış gibi travmatik olabilecek olaylarla karşılaştıklarında kendi yaş davranış özelliklerinden daha geri bir yaş davranış özelliklerini gösterebilirler, mesela kendi yemeğini yeme alışkanlığı edinmiş bir çocuk bu süreçte annesinin kendisini beslemesini isteyebilir veya parmak emmeye başlayabilir. Bu olağan bir durumdur bu süreçte tolere edilebilir.1-2 ay gibi sürede geçmiyorsa uzmana başvurmakta fayda vardır.
Kardeşler yakın akrabalar çocuğu sıklıkla ziyaret etmeli, günlük ilişki tarzlarını sürdürebilmelidirler.
Ameliyata giderken kararlı ve güvenli bir ses tonuyla, olumlu bir yüz ifadesiyle ‘şimdi ameliyata gideceksin, döndüğünde ben burada olacağım ,ilk beni göreceksin’ denilebilir. Asla endişeli, yas tutar ifade ile ve çok duygusal bir konuşma ile ameliyata göndermeniz tavsiye edilmez.
Ameliyat sonrası hastaneden çıktıktan sonra çocukların duyguları ile yüzleşmelerine zaman tanımak,çocuğu konuşmaya cesaretlendirmek gerekir.
Çocuğa sıklıkla onunla beraber olacağınızı belirtmeniz, her fırsatta onu sevdiğinizi belirtmeniz değerlidir.
Eve döndüğünde sevdiği, alıştığı kişilerin bulunduğu bir kutlama planlamanız çocuğunuzun moralini oldukça yükseltebilir.
Çocuğunuzda ameliyattan sonra ve hastaneden çıkıştan 1-2 ay sonra davranış problemleri, vurma, bağırma, sürekli ağlama, yemek yemeyi reddetme, uyku problemleri, ağlayarak uyanma gibi değişiklikler görülüyorsa bir uzmana başvurmakta fayda vardır.

Nisan 13, 2021 Birey

Psikolojik vs Gerçek Açlık

Yemek yemek insanların en temel ihtiyaçlarındandır. Ancak içsel ve dışşal uyaranlar her insanda farklı etki yaratarak yeme davranışımızı etkiler. En önemlisi de aileden öğrenilmiş bir patern olmasıdır. Doğumla beraber beslenme bebeğin fiziksel ihtiyacını karşılamakla beraber duygusal bir ilişki de içermektedir. Böylece beslenmenin duygusal özelliği de doğumdan ölüme başlamış olmaktadır.

Beslenme, yaşamak için bir zorunluluk ancak duygu ile birleştiğinde üzülünce ,sevinince, kızınca ve pek çok duyguda yemeğe sarılma ya da yemekten sürekli kaçınma davranışı geliştirme ve sonrasında aşırı pişmanlık ve kendimizden nefret etmeye kadar giden bir süreç olabiliyor. Benlik olumsuz etkileniyor bu durumda .Sonra kilo ile ilgili çevresel baskı, medya etkisi, olumsuz etkilenen benliği daha da güvensiz hale getirebiliyor. Bir de üzerine sık sık başlanan ve sonuç alınamayan diyetleri de eklersek bedensel kaygılarla başlayan yeme- yememe durumu daha sonrasında kişinin kendini yiyerek ya da yemeyerek ifade etmesine kadar gidebiliyor.

Yemek yemek haz verdiğinden stres anlarında buna alışan kişi yemekle stresi yatıştırmaya çalışabiliyor, aslında sorun ortada çözümsüz dururken bir de üzerine fazla kilolar eklenebiliyor. Yemek bazen hissetmek istemediğimiz durumlarda ,acıdan kaçmak için kullanılan bir anestezi haline gelebiliyor.

İşte bu durumlarda, duygusal psikolojik destek ;sağlıklı, kalıcı, doğal bir benliğin varlığını oluşturmak ve yemeğin kişiyi kontrol etmesinden ziyade kişinin yemek ile ilgili kontrol sağlaması aşamasında karşılaşılan engelleri aşmak adına önem taşır.

Yeme bozukluğu kişinin bedeni,ne yediği, kilosu aldığı kalori ile ilgili takıntılarının olması, sürekli yeme biçiminin kişinin hayatını aldığı kararları etkilemesi ile karakterizedir. Bozuk yeme ise ara sıra kendi normal rutinin dışına çıkıp canı sıkılınca,sosyal ortam gereği, yemek gibi ya da üzülünce o gün için fazla yemek yememek gibi bir durumdur. Yeme bozuklukları içinde anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, aşırı tıkınırcasına yeme,gece yeme, yeme bağımlılığını sayabiliriz.

Normal açlık dediğimiz şey aslında kişinin bir öğün yedikten 3-4 saat sonra fizyolojik olarak hissettiği açlıktır. Yeme bozukluğu olan kişiler neredeyse hiç fizyolojik açlığı hissedemezler.Bu bize zaten yemekle ilgili duygusal problem yaşandığını gösteren bir durumdur. Aslında yemek yemek yerine o anda ne yapılmak istendiği takip edildiğinde duygusal ihtiyaçlara ulaşılır ve kişi yemek yiyerek rahatlamaya kaçmak yerine problem çözmeye odaklanabilir.

Yeme bozukluklarında yemek yemek kişinin tüm hayatını şekillendirir. Kişi bunu fark etmeye başladığı anda aslında çok önemli bir adım atmış olur. Problem olduğunu görmek ve tanımını yapmak neredeyse yolun yarısıdır çünkü kişiyi değişime doğru motive eder. Ancak kişinin kafasında ki yemekle ilgili bazı mitlere ulaşmak gerekir. Mesela kişi ‘sevdiğim bir şeyi yemeğe başlarsam kendimi durduramam, bugün çikolata yedim tüm diyet programım bozuldu, yemek tek zevkim ,zayıflar daha mutludur ,kilo almak çok korkunçtur ‘ gibi düşüncelere sahipse bunları bulup değiştirmek önemlidir. Kilo vermek , kiloyu korumak sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmek bir dönemlik bir iş değildir. Yaşam şeklini değiştirmek gerekir ancak bunun için de kişinin istekli olması en önemli koşuldur.

Nisan 13, 2021 Birey Genel Toplum

Yalnızlık Psikolojisi

Yalnızlık,14 şubat, İlişki

Senle beraber olsak da sevgilim
Ayrılsakta, ölsek de bu yolda
Ömür boyu bağlansak da
Sevinsekte üzülsek de
Yalnızlık ömür boyu

Senle beraber olsakta sevgilim
Hiç görmesek birbirimizi, özlesek
Hep yalnızlık yavrum
Yalnızlık ömür boyu

Birden sen gelsen aklıma
Seni unutsam bazı bazı
Meraklansam gizlice,
Delice kıskansam seni

Hep yalnızlık var sonunda
Yalnızlık ömür boyu,
Hep yalnızlık var sonunda
Yalnızlık ömür boyu

Yalnızlığın tanımı çok çeşitlidir: yalnızlık, öznel ve nesnel tanımlanabilir. Bu yüzden de karmaşık bir konudur. Nilsson ve arkadaşları: yalnızlığın, kişisel ve üzücü negatif deneyimlerle, psikolojik güvenlik ihtiyacı temeline dayanan insan ilişkilerinden çekilme/uzaklaşma olarak tarif etmişledir, ancak nesnel sosyal izolasyon ile aynı anlamda olmadığını ve insanların kalabalıkta yalnız hissedebileceklerini ya da yalnız olmasına rağmen yalnız hissetmeyenlerin varlığını belirtmişlerdir.

Yalom 3 çeşit yalnızlık tarifi yapmıştır: kişiler arası ya da toplumsal yalnızlık, bölge şartları, kişilik özellikleri ve sosyal tecrübesizliğe bağlı olandır.

Kişisel ya da psikolojik yalnızlık: derinlerdeki kendilik parçalarının birbirleri ile ilişki kuramamasıdır.

Varoluşşal yalnızlık ise dünyadan ayrılmak gibidir,hiçlikle yüzleşmek ve kendi özgürlüğü ile tanışmaktır.

Gotesky 4 çeşit yalnızlık tarif etmiştir;

1) fiziksel olarak diğerlerinden ayrı olma

2) yalnız hissetme, yabancılaşma,

3) kişisel deneyimleri sonucu kendisini yabancı hissetme,

4) düşünme ya da yaratıcılık amaçlı yalnızlığı isteme, tercih etmek.

Bazı varoluşçu felsefeciler insan bilincindeki temel yapının yalnızlık olduğunu belirtirler. Ancak İnsan doğası gereği sosyal bir varlıktır, zaman zaman yalnız kalma isteği görülse de kronik yalnızlık psikolojik problemler getirebilir. O. Rank, insanın her zaman anne karnındaki rahatlığı, ilk hazzı aradığını ve anneden ilk ayrılışla beraber yaşadığı yalnızlık kaygısını sürekli bilinçaltında taşıdığını belirtir. Rank’ a göre, kaygılarımızın kaynağı olan yalnızlık, doğumdan itibaren bizi huzursuz eder. Hayatı anlamlandırmada, değer vermede yaşanılan ilişkilerin kalitesi önem taşır.

Ancak yalnızlığı olumsuz olarak etiketlemek doğru değildir, bazen insanın kendini ve dünyayı anlaması, tanıması, başkalarını tanıması için bir zemin oluşturabilir, ayrıca yaratıcılık ile de ilişkisi vardır; yaratmada farklı nesneler ile ilişki kurulup bir anlam ve anlatım sağlanır. Yalnızlık yaşantılarına verilen anlama göre onun olumsuz veya olumlu algılanması söz konusu olabilmektedir. Doğu toplumlarında yalnızlık,acı, terkedilmişlik, kimsesizlik, mutsuzluğu çağrıştırırken, batı toplumlarında bireyselliği çağrıştırabilir. Fakat yalnızlık sosyal ilişkilerdeki tecrübesizlik ve başarısızlık sonucu beklentilerin gerçekleşmemesi ve duygusal bir boşluk oluşması şeklinde de hissedilebilir.

Doğumdan itibaren ilişki kuran insan, çeşitli yaşlarda farklı kişilerle ilişki kurmaya başlar. İlk önce bebek anne ile yakın ilişki içindedir, sonra sisteme baba girer ve bebeklikten çıkınca anne, baba ve akrabalar, aile kavramı ön plandadır. Ergenlikle beraber arkadaşlar ve flörtler ön plana çıkar, ve yetişkinlikle beraber beklenen, bir sevgi nesnesi ile derin ve anlamlı bir ilişki kurabilmektir.

Bir antropologun yaptığı araştırmada yaş, cinsiyet, cinsel yönelim, dini inanç ve etnik grup fark etmeksizin aşık olan insanların partnerleri ile ilgi sorulara benzer cevaplar verdiği belirtilmiştir. Yani yeryüzündeki insanlar aşkla ilgili aynı süreci yaşıyorlar diyebiliriz. Bu yüzden de evrensel bir dil aşk şarkıları, şiirleri ve filmleri… Aşk kimileri için inanılmaz bir mutluluk, kimileri için tam bir acı kaynağı , peki nasıl oluyor da herkese dair olan bir şey bu kadar farklı anlamlandırılabiliyor?

Duygularımızı düşüncelerimiz şekillendiriyor diyebiliriz. Yaşadığımız olaylara, geçmiş deneyimlerimizle, aileden öğrendiğimiz ilişki kalıpları ile, bizzat tecrübe etmesek de okuduklarımız, gördüklerimiz, karşılaştıklarımızı sentezleyerek tepki veriyoruz. Aşk bir yaşantıdır, ve bu yaşantıya verilen anlam kişiye göre değişir. Eğer verdiğiniz anlamlar olumsuzsa sürece değil, sonuca dair düşünmeniz ön plandaysa sevgili ile ilgili her şey size olumsuzduygular çağrıştıracaktır. Yalnızlık acı, aşk acı, her şey acı… Böyle düşünüyorsanız baktığınız gözlüğü değiştirmek gerekir.

14 Şubat olarak belirlenmiş sevgililer gününde yalnızlar bu günü nasıl geçirsin gibi bir soruya verilecek cevap; MFÖ’nün şarkısında söylediği gibi, doğumdan itibaren yalnızlığın ömür boyu olduğunu kabul etmek ve içimizdeki ve dışımızdaki nesnelerle kurulan anlamlı ilişkilerle yaşamın bir değer, mana kazandığı olabilir. Bu nedenle sevgililer gününde yalnız olmak önemli değildir, diğer zamanlarda sevgili ile ve herkes ile kurduğumuz ilişkilerin nasıl olduğu önemlidir. Sevgililer gününde ve diğer günlerde partneri olmayanlar anlamlı ve derin ilişkiler kurmak (bulmak değil) için nasıl düşünmeli ve davranmalıyım hakkında düşünebilirler. Aşk doğuştan hormonlarla olan bir şeydir: ilişkiler yatırım gerektirir, ilişkiler canlıdır, doğar, büyür, gelişir, sizden beslenir ve sizi besler. Bakmadığınız beslemediğiniz, önemsemediğiniz, geliştirmediğiniz bir ilişki canlı kalamaz.

İlişki sürecine odaklanıldığında, anlamlandırmalar daha çok olumlu gerçekleşir, ilişki devam etsin etmesin, olumsuz duygular daha az olumlu duygular daha fazla olacaktır. Puşkin ‘in sözleri buna dairdir:

‘Öyle hoş öyle güzeldi ki sevgimiz,

Umarım bir başkasınca da böyle sevilirsiniz.’

Özetle, sevgiliniz olsun ve ya olmasın hayatınızdaki tüm ilişkiler ve bu ilişkilerin kalitesi keyifli yaşamın ana unsurudur.

Blog

Sarsılmış Bebek Sendromu

Teknoloji Psikolojimizi Nasıl Etkiliyor?

Empati

Çalışan Anne ve Çocuk İlişkisi

Çiftlerin Ayrı Tatil Yapması

Aldatma ve Psikoloji

Sosyal Fobi

Çocuğu ve Aileyi Ameliyata Hazırlamak

Psikolojik vs Gerçek Açlık

Yalnızlık Psikolojisi