Obsesyon (saplantı), sıkıntı verici, istemsiz şekilde gelen ve tekrarlayıcı düşünce, imge, dürtülerdir. Bunlar kişide huzursuzluk ve rahatsızlık hissi ile suçluluk duyguları yaratabilir. Bu düşünce, imge ve dürtülerin yarattığı rahatsız edici hislerden kurtulmak maksadıyla ritüel gibi, tekrarlayıcı şekilde yapılan zihni eylem ve davranışlara (kişi bu davranışları yapmazsa huzursuz olur) ise kompulsiyon (zorlantı) denir.
Günlük yaşamda herkes bazı geçici endişelere, takıntılara sahip olabilir. Obsesif Kompulsif Bozukluk diyebilmek için kişinin günlük işlevselliğini etkilemesi, sosyal ve iş hayatını engeller hale gelmesi kriterdir.
OKB, genellikle ergenlikte başlar ancak çocukluk döneminde de başlayabilir. Genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Toplumda, 100 kişiden 2 kişide OKB görülebilir.
Pek çok takıntı çeşidi vardır, sık görülenlere örnek; bulaşma takıntıları, şüphe takıntıları, hastalık takıntıları, büyüsel takıntılar, düzen ve simetri takıntıları, zarar verme takıntıları, cinsel takıntılar, dini takıntılardır. Bunlara karşı geliştirilen en sık kompulsiyonlara örnek; kontrol, yıkama, sayma, dua etme, istifleme, düzenleme, biriktirme kompulsiyonlarıdır.
OKB belirli bir zaman başlar ve tedavi edildiğinde geçer. Yoğun stres zamanlarında belirtilerde artış beklenir. Bir de ‘Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu ‘dediğimiz mükemmelliyetçi kişilik örüntüsü vardır. Bu kişiliğe sahip olanlarda OKB olabilir, olmayabilir de, ancak 4 OKKB den birinde OKB görüldüğü belirtilmektedir.
Bir kişinin gün içinde aklından nerdeyse 10 000 düşünce geçer. Bunun 5000’i istemli 5000’ i istemsiz düşüncelerden oluşur. İstemsiz düşüncelerin yarısı olumlu yarısı olumsuz düşüncelerden oluşur. İstenmeyen düşüncelerin obsesyona dönüşmesi kişinin yorumuna bağlıdır. Bu düşüncelerden korkup abartmak, genellemek, felaketleştirmek, seçici odaklanmak, kişiselleştirmek, siyah beyaz düşünmek, olumluyu küçümsemek olumsuzu büyütmek gibi düşünce kusurları bakış açısını etkiler.
Tedavide ilaç kullanımı ve terapi birlikte oldukça etkilidir. Kusurlu bakış açılarını değiştirmek, takıntıların üstüne gitmek, kompulsiyonları adım adım önlemek ve kaçınma davranışlarını bırakmak terapide uygulanan yöntemlerdir.